Για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για την Ψυχική Ανθεκτικότητα, με έμπνευση το “Σωκρατικό πνεύμα” και ακολουθώντας τη λεγόμενη “μαιευτική μέθοδο” θα πρέπει να παραθέσουμε κάποιες σημαντικές ερωτήσεις που θα βοηθήσουν να προσδιοριστούν έννοιες που αποτελούν την ουσιαστική της βάση.
Τι είναι “Ψυχή”;
Ετυμολογικά η λέξη ψυχή προερχόμενη από το ρήμα «ψύχω» δηλαδή «φυσώ», «πνέω», που σημαίνει πνοή και συνδέεται άμεσα με τη πρωταρχική ένδειξη ζωής στον άνθρωπο βασική προϋπόθεση της οποίας είναι η αναπνοή. Η σημαντικότητα της έννοιας δεν συνδέθηκε τυχαία με την αναπνοή καθώς πολλές πνευματικές φιλοσοφίες και πρακτικές θεωρούν την αναπνοή ως τον συνδετικό κρίκο του φυσικού με το μεταφυσικό, της “φυσικής ύπαρξης” με την “ανώτερη ύπαρξη¨, του συνειδητου με το υποσυνείδητο.
Διαφορετικές φιλοσοφικές απόψεις θεωρούν ότι η “ψυχή” ή το “πνεύμα” είναι μια αόρατη, άυλη και αθάνατη ενέργεια ή οντότητα που δίνει ζωή στο σώμα η οποία εκτείνεται πέρα των φυσικών νόμων και διαστάσεων, πέραν του χώρου και του χώρου. Η προέλευση, ο σκοπός και ο προορισμός της ψυχής διαφέρουν από φιλοσοφία σε φιλοσοφία.
Τέλος μια απλοϊκή και περισσότερο εμπειρική απάντηση θα μπορούσε να είναι “ψυχή είναι όσα αισθανόμαστε, ο συναισθηματικός μας κόσμος”. Από τη στιγμή της γέννησης του ο άνθρωπος «αισθάνεται», αρχικά μέσω των αισθήσεων του, οικοδομώντας και διευρύνοντας τον συναισθηματικό του κόσμο που αργότερα αναγνωρίζει και ονομάζει “ψυχή” και πολλές φορές νδέει με το “θάρρος”, τη “δύναμη”, την “αντοχή” και το “ηθος”.
Τι είναι “Συναίσθημα”;
Συναίσθημα δεν η απλή αντίληψη των εξωτερικών ερεθισμάτων με τις ανθρώπινες αισθήσεις αντίθετα είναι μια πιο σύνθετη και υποκειμενική συνειδητή εμπειρία. Ο κάθε άνθρωπος συνδυάζοντας τις νοητικές και ψυχοσωματικές διαστάσεις των καταστάσεων που βιώνει τις μεταφράζει σε συναισθηματα βιώνοντας τα ταυτόχρονα σε επίπεδα βαθιά εσωτερικά και προσωπικά.
Τι είναι “Ανθεκτικότητα”;
Η έννοια της ανθεκτικότητας θα μπορούσε να χωριστεί σε δυο επιμέρους σημαντικές διαστάσεις που τη συνθέτουν ολοκληρωμένα. Η πρώτη αφορά στην ικανότητα του κάθε ατόμου να να προσαρμόζεται στις καταστάσεις που θα βρεθεί αντιμέτωπο με δυσκολίες και αντιξοότητες. Το δεύτερο αφορά στην αντοχή του κάθε ατόμου και την ικανότητα του να υπερβεί εμπόδια και να ξεπεράσει δυσκολίες που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια του βίου του.
Τι είναι “Ψυχική Ανθεκτικότητα”;
Με βάση την ανάλυση των ανωτέρω εννοιών θα μπορούσαμε συμπερασματικά να ορίσουμε ως ψυχική ανθεκτικότητα την ικανότητα του κάθε ατόμου να προσαρμόζεται, να αντέχει και να υπερβαίνει, σε πνευματικό, ψυχολογικό και φυσικό επίπεδο, δυσκολίες και δυσχερείς καταστάσεις ή συμπεριφορές που παραβιάζουν ή απειλούν την προσωπική του ασφάλεια, εξέλιξη και ανάπτυξη.
Η ψυχική ανθεκτικότητα επειδή αναφέρεται σε όσα είναι σχετικά με την ψυχή, δηλαδή το συναίσθημα, και επομένως σε όλες τις σύνθετες νοητικές και ψυχοσωματικές εμπειρίες δυσχερών ή τραυματικών καταστάσεων εμπερικλείει τόσο το ψυχολογικό όσο και το πνευματικό και σωματικό επίπεδο ικανοτήτων που συμβάλλουν και είναι απαραίτητα για την επίτευξή της.
Πηγές:
1. el.wikipedia.org/wiki/Ψυχή2. “How to create resiliency”, Teal Swan.
3. “Ψυχική Ανθεκτικότητα”, Χρυσή Χατζηχρήστου.